नफा आणि कॅश फ्लो: आर्थिक व्यवस्थापनाचे महत्वाचे घटक 💰📊
वैतागलेला आणि परेशान झालेला अजय व त्याची बायको नेहमी आर्थिक विवंचनेत असतात. ते अनेक वर्षांपासून व्यवसाय करतात व त्यांच्या व्यवसायात प्रॉफिट तर दिसतो पण आमच्या बँकेत शिल्लक काही उरत नाही किंवा आमच्याकडे पैसे नसतात. अजय व त्यासारखे अनेक उद्योजक हे अनेक वर्षांपासून व्यवसाय करत आहे परंतु त्यांचा कॅश फ्लो हा नेहमी बिघडलेला असतो.
व्यवसाय किंवा व्यक्तिगत आर्थिक व्यवस्थापनात नफा (Profit) आणि कॅश फ्लो (Cash Flow) हे दोन अत्यंत महत्त्वाचे घटक आहेत. दोन्ही गोष्टी एकमेकांशी संबंधित असल्या तरी त्यांच्यातील फरक समजून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. या ब्लॉगमध्ये आपण नफा आणि कॅश फ्लो यांचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत.
नफा म्हणजे काय? 🤔
नफा म्हणजे एखाद्या व्यवसायाच्या एकूण उत्पन्नातून सर्व खर्च वजा करून मिळणारी रक्कम. नफा व्यवसायाच्या यशाचे एक प्रमुख मापक आहे.
नफ्याचे प्रकार
- ग्रॉस प्रॉफिट (Gross Profit):
- उत्पन्न – थेट खर्च (उदा. उत्पादन खर्च)
- ऑपरेटिंग प्रॉफिट (Operating Profit):
- ग्रॉस प्रॉफिट – ऑपरेटिंग खर्च (उदा. वेतन, भाडे)
- नेट प्रॉफिट (Net Profit):
- ऑपरेटिंग प्रॉफिट – कर आणि व्याज
कॅश फ्लो म्हणजे काय? 💸
कॅश फ्लो म्हणजे विशिष्ट काळात एखाद्या व्यवसायात किंवा व्यक्तीच्या आर्थिक व्यवहारात आलेल्या आणि गेलेल्या रोख रकमेची नोंद. कॅश फ्लो म्हणजेच पैसे कसे आणि कुठे प्रवाहित होत आहेत हे दाखवते. तुम्ही जरी विक्री केली तरी तिचे रूपांतर लगेचच कॅश फ्लो मध्ये होते असे होत नाही, तुम्हाला काही काळासाठी उधारीवर विक्री करावी लागते त्याचे पैसे नंतर येतात. परंतु तुमची विक्री झाली की त्यातनं खरेदी व इतर खर्च वजा केले की लगेच नफा दिसतो.
कॅश फ्लोचे प्रकार
- ऑपरेटिंग कॅश फ्लो (Operating Cash Flow):
- दैनंदिन व्यवसायाच्या क्रियाकलापांमधून येणारी व जाणारी रक्कम.
- इन्वेस्टिंग कॅश फ्लो (Investing Cash Flow):
- संपत्ती विक्री किंवा खरेदीमुळे येणारी व जाणारी रक्कम.
- फायनान्सिंग कॅश फ्लो (Financing Cash Flow):
- कर्ज, शेअर्स विक्री किंवा लाभांशाच्या देयके यामुळे येणारी व जाणारी रक्कम.
वरील तीन प्रकारातील कॅश फ्लो हा जरी एकमेकासाठी वापरला तरीही तुमच्या कॅश फ्लो वरती ताण येणार त्यामुळे प्रत्येक प्रकारचा कॅश होऊ हा वेगवेगळ्या ठेवून मगच त्याचे आर्थिक नियोजन करावे. थोडक्यात वेगवेगळ्या उत्पन्न मार्गाचे वेगवेगळे कॅश फ्लो तयार केले जातात व त्या सर्वांचा एकत्रित कॅश फ्लो सुद्धा तौर केला जातो.
नफा आणि कॅश फ्लो मधील फरक 🆚
| वैशिष्ट्य | नफा (Profit) | कॅश फ्लो (Cash Flow) |
| अर्थ | उत्पन्नातून सर्व खर्च वजा करून उरलेली रक्कम | विशिष्ट काळातील व्यवहारांमधून येणारी आणि जाणारी रोख रक्कम |
| मापन | आर्थिक वर्षाच्या शेवटी नफा-तोटा पत्रिकेत दाखवला जातो | रोख रकमेच्या प्रवाहाची नोंद दर महिन्यात किंवा तिमाहीत केली जाते |
| महत्त्व | व्यवसायाच्या एकूण यशाचे मापन करते | व्यवसायाच्या आर्थिक स्थैर्याचे मापन करते |
नफा आणि कॅश फ्लो यांचे महत्त्व 🌟
- व्यवसाय वाढ: 🚀
- नफा आणि कॅश फ्लो दोन्हीची योग्य नोंद आणि व्यवस्थापन केल्यास व्यवसाय वाढीला मदत होते.
- कर्ज परतफेड: 💰
- कॅश फ्लोच्या सहाय्याने कर्जाची परतफेड नियमितपणे करता येते.
- भविष्य नियोजन: 🔮
- नफा आणि कॅश फ्लोचा अंदाज घेऊन भविष्यातील आर्थिक धोरणे ठरवता येतात.
- वित्तीय स्थैर्य: 🛡️
- दोन्ही घटकांची योग्य निगराणी ठेवून आर्थिक स्थैर्य प्राप्त करता येते.
निष्कर्ष 🎯
नफा आणि कॅश फ्लो हे आर्थिक व्यवस्थापनाचे दोन महत्त्वाचे घटक आहेत. दोन्ही घटकांची योग्य नोंद आणि व्यवस्थापन केल्यास व्यवसायाचे आर्थिक स्वास्थ्य टिकवून ठेवता येते आणि व्यवसायाची वाढ सुनिश्चित करता येते. व्यवसायिकांनी आणि आर्थिक व्यवस्थापकांनी दोन्ही घटकांचे योग्य आकलन आणि व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे. व्यवसायात नफा झाला म्हणजे तुमच्याकडे कॅश फ्लो असेलच असे काही नाही, नफ्याचे रूपांतर कॅश मध्ये किंवा तुमच्या बँक बॅलन्स मध्ये कसे होते, केव्हा होते, कसे करायचे हे तुम्हाला शिकून घ्यावे लागेल तरच तुमचा कॅश फ्लो हा उत्कृष्ट राहणार आहे. शेवटी नफा मिळवणे हा उद्देश आहेच परंतु आपल्या कॅश फ्लोवर ताण येणार नाही हे सुद्धा बघणे गरजेचे आहे. अनेक उद्योजक किंवा व्यवसायिक शॉर्ट टर्म फंडस लॉंग टर्म कारणासाठी वापरतात त्यामुळे तुमच्या कॅश फ्लोवर ताण येतो. तुमच्या मालाची विक्री झाली त्यातून खरेदी व इतर खर्च वजा केले तर लगेच नफा समजतो. हि विक्री रोखीने केली तर नफा लगेच कॅश फ्लो मध्ये दिसतो परंतु तुम्ही विक्री उधारीवर केली तर नफा दिसतो पण तो कॅश फ्लो मध्ये येण्यासाठी उधारीवर केली विक्री वसूल होणे गरजेचे आहे. त्यामुळे व्यवसायातील कॅश फ्लो सुरळीत राहण्यासाठी योग्य नियोजन आवश्यक आहे.
ब्लॉग लेखन : सी ए राम डावरे , मोबाईल : ९०४९७८६३३३.
